زرشک در واقع نوعی میوه که ما آن را بیشتر به صورت خشک و یا آب زرشک مصرف می کنیم. شاید جالب باشد بدانید که به دلیل ارزشمندی خواص زرشک این میوه در سراسر دنیا مورد توجه می باشد
ما بیشتر زرشک را با همان دانه های خشک و بی دانه سرخ می شناسیم. اما این میوه با انواع دانه دار و بی دانه و رنگ قرمز و سیاه یا بنفش پرورش داده می شود. به دلیل مصرف غذایی زرشک در کشور ما پرورش زرشک قرمز رونق بیشتری دارد. اما زرشک سیاه خواص دارویی و نوع بی دانه آن ارزش فروش بیشتر تجاری دارد. با این حال خواص زرشک چه در نوع قرمز و چه سیاه بسیار ارزشمند و مفید می باشد
ایران بزرگترین تولید کننده زرشک سرخ بی دانه که سهم بزرگی از صادرات را نیز دارد. در خراسان جنوبی ما بیشترین میزان سطح کشت از زرشک قرمز را داریم. درخت زرشک در واقع بوته تیغ داری که میوه های خوش رنگ و ترش مزه زرشک را به دست ما می دهد. با خشک سازی این میوه ها زیر آفتاب یا سایه، اندازه زرشک ها کوچکتر و رنگ آنها تیره تر می شود.
ارزش غذایی و خواص زرشک: میزان بسیار بالای ویتامین (سی)
مهمترین ویتامینی که در زرشک به شکل انبوه دیده می شود. این ماده مغذی از مقدار زیادی پروتئین و آهن نیز برخوردار می باشد. از دیگر عناصر باید به روی، منگنز و مس که در کمتر ماده خوراکی یافت می شود را می توان برشمرد
امکان کنترل دیابت با خواص زرشک:
بربرین با واکنش نسبت به هورمون های انسولین، برای تنظیم قند خون، مفید می باشد. بنابراین روی کاهش سطح قند خون و کنترل دیابت تاثیر مثبت دارد. طی یک آزمایش روی مبتلایان به دیابت نوع ۲ افراد با مصرف زرشک کاهش درصد هموگلوبین (معیار کنترل میانگین قند خون) داشته اند. حتی اثر این ماده روی دیابت با داروی متفورمین قابل مقایسه می باشد. در مورد زرشک خشک و تاثیرات آن روی قند خون همچنان باید آزمایش های بیشتری صورت بگیرد
نقش و خواص زرشک روی سلامت دندان:
آب یا عصاره زرشک اثرات التهابی و مشکلات ناشی از آن را خنثی می کنند. به همین خاطر روی مشکلات التهابی دهان نظیر التهاب لثه و تورم لثه تاثیر مثبت خواهند داشت. برای بهره مندی از خاصیت زرشک برای دندان از ژل زرشک هنگام مسواک زدن، بهره ببرید. طبق مطالعات تاثیر زرشک بیشتر از خمیر دندان های ضد پلاک مخصوص ورم لثه می باشد.
اثر ضد سرطانی زرشک:
طبق مواد سازنده، خواص زرشک به دلایل مختلفی اثر ضد سرطانی خواهد داشت. مهمترین آن بربرین که با محتوای آنتی اکسیدانی و مبارزه با استرس اکسیداتیو مانع پیشرفت سرطان می شود. از طرفی با نابودی سلول های سرطانی به درمان این بیماری ها کمک می کند. بر اساس آزمایش ها، مرگ سلول های سرطانی پروستات، کبد، استخوان، سینه و تومورها با مصرف زرشک حاصل شده است
تاثیر فواید زرشک روی کاهش عفونت:
در کشورهای آمریکایی و غربی برای درمان عفونت های ادراری، گوارشی و تنفسی نظیر گلودرد به طور سنتی از زرشک بهره می برند. همچنین استفاده از این ماده مغذی برای پاکسازی پوست از عفونت ها یک راهکار قدیمی در این کشورها می باشد.
رنگ قرمز روشن زرشک به دلیل وجود «آنتوسیانین» در آن است. آنتوسیانین‌ها رنگدانه‌های گیاهی هستند که باعث سلامت مغز و قلب می‌شوند
از جمله خواص زرشک می‌توان به خاصیت ضدتشنجی، ضدمیکروبی و خواب‌آوری آن اشاره کرد. از زرشک برای درمان «دیسانتری» و مشکلات کبد و صفرا نیز استفاده میشود. در کشور روسیه در طب سنتی از این گیاه برای درمان خونریزی‌های غیر طبیعی رحم استفاده می‌شد. این ماده غذایی در پاکسازی کبد و کیسه صفرا بسیار تاثیرگذار است. بربرین، با کمک به ترشح صفرا باعث دفع کلسترول اضافی در بدن میشود
روش نگهداری از زرشک:
زرشک خشک را می‌توانید در یخچال نگهداری کنید. اما برای نگهداری از زرشک تازه بهتر است پس از خرید آن را به طور کامل بشویید. پس از این که آب زرشک رفت می‌توانید آن را در یک ظرف پلاستیکی قرار داده و در فریزر نگهداری کنید.
زرشک تازه را می‌توان برای ماه‌ها در فریزر نگهداری کرد، بدون آن که خواص و فواید زرشک از بین برود. زرشک تازه به هیچوجه یخ نمی‌زند و تغییری در طعم و مزه آن ایجاد نمی‌شود
یکی از بهترین فواید شناخته شده زرشک این است که در سم زدایی خون مفید است. زرشک می تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کند که در نتیجه سم زدایی خون در بدن شما را بهینه می کند
در بازار زرشک به سه دسته زرشک پفکی، زرشک دانه اناری و زرشک زیر تالاری گروه‌بندی میشود
به طور کلی زرشک به دو دسته زرشک سیاه و زرشک قرمز تقسیم می شود
زرشک قرمز:
بیشترین زرشک موجود در بازار از دسته زرشک قرمز هستند که در مصارف خانگی نیز بسیار پر کاربردند . این نوع زرشک هم به صورت تازه و هم خشک به بازار عرضه میشود
زرشک پفکی
رنگ طبیعی و مرغوبیت آن باعث شده بهترین نوع زرشک برای صادرات به دیگر کشور ها به شمار آید . زرشک پفکی بیشترین مصرف خانگی در میان انواع زرشک را به خود اختصاص داده استحدودا بعد از گذشت 2 تا 6 ماه بعد از برداشت وارد بازار میشود . نحوه برداشت و خشک کردن آن به این صورت می باشد که ابتدا در اوایل پاییز که فصل برداشت زرشک است ، زرشک را با شاخه خود از درخت جدا کرده و در مکانی خنک و فاقد رطوبت که از نور نیز به دور است ، تا زمانی که به صورت کاملا خشک در آید نگهداری میکنند
زرشک پفکی به دلیل کیفیت بالایی که دارد ، بهترین نوع زرشک به شمار میرود . در مصارف خانگی همچون پخت و پز غذا ها ، تهیه ژله ، تهیه مربای زرشک ، آب زرشک و … از این نوع زرشک استفاده می شود
زرشک دانه اناری
برداشت این محصول نیز در اوایل پاییز صورت می گیرد. کیفیت این محصول نسبت به زرشک پفکی پایین‌تر است و موجب شده از قیمت مناسب تری برخوردار باشد و به همین دلیل مورد توجه واقع شده است.
نحوه برداشت آن به این صورت است که ابتدا زرشک ها را از قسمت خوشه جدا کرده و سپس در برابر نور آفتاب قرار گرفته تا خشک شود. برای جلوگیری از فاسد شدن و پوسیدگی زرشک ها آنها را تند تند زیر و رو میکنند. حدود 20 تا 30 روز فرایند خشک کردن آن زمان میبرد.
سپس هنگامی که زرشک ها کاملا خشک شد آنها را باد کش میکنند به این صورت که ان ها را در برابر باد طبیعی یا مصنوعی قرار داده تا برگ ها از محصول جدا شوند.
زرشک سیاه
از انواع زرشک دانه دار به شمار می آید و یک نوع زرشک کاملا ارگانیک است زیرا در مناطق کوهستانی رشد میکند.
به طور تقریبی زرشک سیاه و زرشک قرمز دارای خواص مشابهی هستند ولی به دلیل اینکه زرشک سیاه در مناطق کوهستانی رشد میکند ، خواص آن از زرشک قرمز بیشتر است و از قیمت بالاتری نیز برخوردار است.
این نوع زرشک بیشتر در خراسان جنوبی و استان های مرکزی به عمل می اید. بربرین که نوعی نمک آلکانوئید است ، علت برتری زرشک سیاه نسبت به زرشک قرمز شده است. این ماده موجب کاهش قند خون و کلسترول شده و برای قلب نیز بسیار مفید است.
زرشک سیاه به دلیل خود رو بودنش در بازار به صورت کم یافت می شود و کمیاب بودن آن از دیگر مواردی است که موجب افزایش قیمت آن شده است.
از زرشک سیاه در زمینه آبگیری ، مصرف دارویی و تهیه دمنوش استفاده میشود ولی به دلیل رنگ آن در مصارف خانگی کاربردی ندارد
مبینا عبدالهی
.
.